Peter Paul Rubens (1577-1640)

Peter Paul Rubens urodził się 28 czerwca 1577 r. w niemieckim mieście Siegen. Jest  jednym z najsłynniejszych malarzy flamandzkich i najwybitniejszych artystów baroku. Jego twórczość cechowały aspekty dla tej epoki najważniejsze - ruch, kolor, operowanie światłem, żywotność, dynamika i zmysłowość. Malarstwo flamandzkie przez kilkadziesiąt lat zdominowane było przez styl rubensowski. Peter Paul Rubens zmarł 30 maja 1640 r. w Antwerpii.

Rubens - biografia malarza

Matka zadbała o wykształcenie malarskie syna, dzięki czemu mając 13 lat, Rubens został paziem hrabiny Lalaing. Opieka mentorska bogatej mecenaski zapewniła mu możliwość dalszej nauki na najwyższym poziomie. W wieku 21 lat Paul otrzymał tytuł mistrza malarstwa cechu Bractwa św. Łukasza, co dało mu możliwość prowadzenia własnej pracowni i sprzedaży obrazów. Pierwsze zamówienia publiczne na wykonanie trzech nastaw ołtarza rzymskiej bazyliki św. Krzyża na Lateranie otrzymał od arcyksięcia Albrechta. Od tego momentu jego kariera nabrała tempa. Z prawie nieznanego artysty w krótkim czasie Rubens stał się uznanym i rozchwytywanym malarzem oraz jako jedyny otrzymał tytuł nadwornego malarza Antwerpii. Chcąc sprostać nieustannie rosnącej liczbie zamówień, ok. 1615 r. założył pracownię malarską, w której zgromadził artystów specjalizujących się w konkretnych stylach malarskich. Pracowali dla niego m.in. Jan Brueghel (młodszy), Jan Wildens, Lucas van Uden oraz Anton van Dyck. Starannie dobierał współpracowników i na bieżąco śledził nowoczesne techniki malarskie. Stawiał odbiorcom swoich prac wysokie warunki finansowe, ale jednocześnie przykładał wielką wagę do realizacji zleceń, które sygnował własnym nazwiskiem. W antwerpskiej manufakturze Rubensa rocznie powstawało około 200 płócien. W latach 1609-1621 pod jego mecenatem powstało ponad 60 ołtarzy dla kościołów w wielu europejskich miastach.

Posiadanie w swoich zbiorach prac Rubensa było wielkim zaszczytem. Do jego pracowni przybywali bogaci mecenasi, kupcy, namiestnicy kościoła oraz członkowie rodziny królewskiej, m.in. Władysław Waza i królowa Francji Maria Medycejska. Dzięki takim kontaktom artysta stworzył szeroki krąg przyjaciół, skupiając w nim głównie te osoby, które dawały gwarancje lukratywnych zamówień. Oprócz talentu i pracowitości w budowaniu silnej pozycji na arenie europejskiej sztuki Rubensowi pomagały również urok osobisty i niesamowita elokwencja.

Paul Rubens dwukrotnie się ożenił. W 1609 r. jego wybranką została Isabella Brant, która w 1614 r. urodziła mu syna Alberta. W 1630 r. poślubił Hélène Fourment, z którą rozstał się w 1640 r.

Rubens - twórczość

Gra światłem oraz lekkość w stosowaniu rozmaitych barw należały do bardzo nowatorskich i odważnych posunięć. Dzięki temu Rubens zaliczany jest do najwybitniejszych kolorystów, nie tylko w epoce baroku. Jego twórczość miała ogromny wpływ na malarstwo XVII wieku, szczególnie we Francji i w Anglii.

Tematy biblijne były wiodące w baroku, jednak w przypadku Rubensa religia miała szczególne znaczenie. Z jednej strony, artysta był człowiekiem głęboko wierzącym, przeświadczonym, że talent zawdzięcza wyłącznie Bogu. Z drugiej, tematyka religijna za sprawą masowego odbudowywania zniszczonych świątyń najlepiej się wówczas sprzedawała. Najsłynniejsze dzieła malarza inspirowane religią, to: "Ostatnia Komunia Św. Franciszka z Asyżu", "Wniebowzięcie NMP", "Rzeź niewiniątek", "Podwyższenie Krzyża" oraz "Pokłon Trzech Króli".

Kolejnym nurtem tematycznym w twórczości tego wielkiego artysty były akty, które zalicza się również do wątków wiodących całego malarstwa barokowego. Rubens wyznaczał kanony. Słynne "rubensowskie kształty" to ciała pełne witalności, siły, zdrowia, obfite. Do najbardziej znanych obrazów utrzymanych w tej stylistyce zaliczyć można: "Portret Heleny Fourment w futrze", "Trzy Gracje", "Sąd Parysa" oraz "Toaletę Wenus". Ponadto artysta malował autoportrety i portrety: "Portret królewicza Władysława Wazy", "Helena Fourment w stroju ślubnym", "Portret markizy Brygidy Spinola", "Portret księcia Lermy", "Autoportret w kapeluszu"; postaci mitologiczne: "Wenus i Adonis", "Sąd Parysa", "Porwanie córek Leukippa", "Perseusz i Andromeda"; pełne nasyconych barw sceny polowań: "Polowanie na lwy"; a także tajemnicze krajobrazy: "Pejzaż z tęczą".

Chłonny umysł Rubensa nie pozwalał mu przejść obojętnie obok dzieł Caravaggia. Do tego stopnia był poruszony "Złożeniem do grobu", słynnym dziełem włoskiego reformatora malarstwa, że zdecydował się namalować niemal wierną kopię. Po jej wykonaniu przyznał, że jest to jego interpretacja klasycznego monumentalizmu Caravaggia, wersja ulepszona, tłumacząca to wielkie dzieło na język baroku.

Rubens zmarł w wieku 62 lat. Pozostawił po sobie ponad 2000 dzieł, które wytyczyły standardy estetyczne dojrzałego baroku, stając się źródłem inspiracji dla wielu artystów kolejnych pokoleń.