Trzy znakomite obrazy z kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku - "Kościuszko w West Point" Bolesława Jana Czedekowskiego, "Lisowczycy: strzelanie z łuku" Józefa Brandta oraz "Gamrat i Stańczyk" Jana Matejki - zaprezentowane zostaną w Łazienkach Królewskich. To jedne z najcenniejszych dzieł tej instytucji.
Ekspozycja organizowana jest przez Łazienki Królewskie we współpracy z Fundacją Kościuszkowską w Nowym Jorku, której wieloletnia działalność skupia się na wymianie kulturalnej oraz edukacyjnej między Polską i Stanami Zjednoczonymi. Wystawa, wpisująca się w program obchodów 200. rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki, objęta została honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Polskiego Komitetu ds. UNESCO oraz Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce.
Dzieła z kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej eksponowane będą na wystawie jednego obrazu w Jadalni w Pałacu na Wyspie. Od 20 października do 15 grudnia 2017 r. - jako pierwsze - zobaczyć można płótno "Kościuszko w West Point" Bolesława Jana Czedekowskiego. Potem kolejno prezentowane będą "Lisowczycy: strzelanie z łuku" Józefa Brandta (15 grudnia 2017 r. - 15 lutego 2018 r.) oraz "Gamrat i Stańczyk" Jana Matejki (17 lutego - 15 kwietnia 2018 r.).
"Kościuszko w West Point" ma stałe miejsce nad kominkiem w Galerii Polskich Mistrzów Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. Bolesław Jan Czedekowski namalował obraz na prośbę prezesa Fundacji, Stefana Mierzwy. Naturalnej wielkości postać Tadeusza Kościuszki przedstawiona jest w mundurze generała brygady amerykańskiej Armii Kontynentalnej z czasów wojny o niepodległość. Na piersi naczelnika widnieje order Towarzystwa Cyncynatów, którego był członkiem. W tle widać Fort Clinton nad rzeką Hudson. Czedekowski kilka razy odwiedzał West Point, aby poznać topografię terenu i zachowane tu osobiste rzeczy Kościuszki. W górnym lewym rogu portretu na wolucie wypisane są słowa Jerzego Waszyngtona: "Kościuszko jest człowiekiem nauki i wyższych zalet".
Obraz Józefa Brandta "Lisowczycy: strzelanie z łuku" włączony został do kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej w 1958 r. i uznawany jest za jej najcenniejsze dzieło. Dynamiczna scena przedstawia jeźdźców lekkiej jazdy konnej, tzw. lisowczyków, zebranych w XVII w. przez płk. Aleksandra Lisowskiego i utrzymujących się z łupów wojennych. Zobrazowany na płótnie łucznik, który celuje w turban, stanowi nawiązanie do trwających w XVII w. potyczek z Turkami w południowo-wschodniej Polsce.
Sceny rodzajowe z siedemnastowiecznych wojen: bunty kozackie, najazdy tatarskie czy potop szwedzki są charakterystyczne dla malarstwa Brandta. Jego obrazy nie utrwalają jednak konkretnych momentów historycznych. Artysta starał się natomiast z pietyzmem przedstawiać historyczne ubiory i broń. Ulubionym motywem malarza był koń w ruchu, galopie lub w ataku, wraz z barwną postacią jeźdźca: Kozaka, Tatara, lisowczyka, przedstawianych w wirze walki. Płótna Brandta znajdują się w prawie wszystkich polskich muzeach, prace artysty obecne są też w zbiorach muzealnych oraz prywatnych kolekcjach Ameryki i Europy.
Dzieło "Gamrat i Stańczyk" Jana Matejki, uznawanego za największego polskiego malarza nurtu historycznego, to dynamiczna, wielofigurowa kompozycja. Przedstawia orszak wchodzący na plac przez bramę (scena rozgrywa się w nocy). Na jego czele podążają biskup Piotr Gamrat, powiernik królowej Bony Sforzy, i Stańczyk, błazen króla Zygmunta I Starego. Z tyłu widać mężczyznę niosącego lektykę oraz inne postaci. W tle przedstawiony został fragment Zamku Królewskiego na Wawelu oraz dwie kamienice. Dzieło powstało w latach 1873-1878. Do Fundacji Kościuszkowskiej przekazane zostało przez Josepha F. Lestera w 1950 r., z okazji 25-lecia założenia Fundacji. Dotychczas nie było prezentowane polskiej publiczności.
JAN MATEJKO - ŻYCIORYS I TWÓRCZOŚĆ MISTRZA MALARSTWA HISTORYCZNEGO
Partnerami wystawy "Malarstwo z kolekcji Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku" są: Fundacja PZU, Fundacja VRP, HSBC Bank Polska S.A., Inglot Sp. zo.o., KGHM Polska Miedź S.A., Zygmunt Rolat.
Wystawie towarzyszą warsztaty edukacyjne "Po co nam Matejko?".
O Fundacji Kościuszkowskiej
Jej powołaniu w 1925 r. przyświecała idea wymiany naukowej i kulturalnej między Stanami Zjednoczonymi a Polską. Amerykanie chcieli poznać odrodzoną po latach niewoli Polskę i jej kulturę, której wybitnych przedstawicieli - aktorkę Helenę Modrzejewską i pianistę Ignacego Jana Paderewskiego - mieli okazję oklaskiwać jeszcze pod koniec XIX w. Polska dźwigająca się z ruin po latach zaborów potrzebowała specjalistów wykształconych w różnych dziedzinach. Mogły to zapewnić studia za granicą, m.in. w Stanach Zjednoczonych. Z inicjatywy grupy naukowców i amerykańskich biznesmenów oraz dzięki determinacji niezwykłej indywidualności przewodzącej owej grupie, Stefanowi Mierzwie, w przededniu 150. rocznicy zaangażowania się gen. Tadeusza Kościuszki w amerykańską wojnę o niepodległość, powstała Fundacja Kościuszkowska.
Do 1939 r. Fundacja podejmowała liczne inicjatywy popularyzujące wśród Amerykanów dorobek polskiej myśli i sztuki. Po wybuchu II wojny światowej wspólnie z Komisją Pomocy Polsce udzielała pomocy uchodźcom wojennym. Po wojnie, gdy żelazna kurtyna odgrodziła Polskę od świata, Stefan Mierzwa postanowił otworzyć w Fundacji galerię polskich mistrzów sztuk pięknych.
