Zeus i Likaon
- inne tytuły
- Jupiter pour punir Lycaon, roi d'Arcadie, le métamorphose en loup
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 23,1 x 17,2 [płyta: 18,7 x 12,8] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: C. Eisen Inv. et del.; po prawej: N. le Mire Sculp.; pośrodku: Jupiter pour punir Lycaon Roi d'Arcadie, | le métamorphose en Loup.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 244
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie I (Livre I, Fable VIII. Pl. 13). Król Arkadii, Likaon, syn Pelasgosa i Okeanidy Meliboi, był ojcem 50 synów, którzy cieszyli się niechlubną sławą ludzi bezbożnych i pełnych pychy. Zeus, który postanowił sam sprawdzić ich nieprawość przybrał postać żebraka odwiedził dwór Likaona. Król, nie dowierzając pogłoskom o tym, że przyjmuje boga, postanowił poddać go próbie i podał na ucztę potrawy z ludzkiego mięsa. W zależności od przekazów źródłowych ofiarą miało być dziecko, jeden z zakładników Likaona, jego syn Niktimos lub wnuk Arkas. Owidiusz tak opisuje ten posiłek, o którym opowiada sam Zeus: „Tym sposobem o prawdzie pragnął się przekonać. Wprzód jednak z zakładników, jakich mu kraina Molossów przystawiła, jednego zarzyna: Część ciała parzy w wodzie, część piecze na rożnie I na taką mnie ucztę zaprasza bezbożnie.” (Owidiusz 1995a, I, 224‒225, s. 25) Rozgniewany tym faktem Zeus zabił Likaona i jego synów uderzeniem pioruna. Ocalał jedynie najmłodszy z synów Nikitmos, za którym wstawiła się Gaia. W innej wersji, opowiedzianej w Metamorfozach i chętnie podchwyconej w sztuce, Likaon wraz z synami zostali przemienieni w wilki.
Na rycinie ukazano kulminacyjny moment historii – spalenie domostwa od rażenia piorunem i przemienienie w wilki. Scena rozgrywa się na tarasie pałacu, po lewej stronie widzimy fragment balustrady i buchający z okien ogień, gdzie przy zastawionym stole siedzi Zeus, a po drugiej stronie widzimy uciekającego Likaona, którego przemiana w wilka właśnie się rozpoczęła. Kompozycja ekspresyjnej postaci Likaona została zaczerpnięta z miedziorytu Hendricka Goltziusa (1558‒1617), jak również antykizująca misa z naczyniami, którą ukazano, stojącą na ziemi z prawej strony przedstawienia. [Zob. J. Talbierska [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 17, s. 48.]
