Zeus i Semele
- inne tytuły
- Jupiter descend avec toute sa majesté dans le palais de Sémelé
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,9 x 16,9 [płyta: 22,1 x 14,6; kompozycja: 13,1 x 8,8] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: J. M. Moreau Inv.; po prawej: D. Née Sculp.; pośrodku: Jupiter descend avec toute sa Majesté | dans le Palais de Sémelé.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 281
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie I (Livre III, Fable V. Pl. 43). Semele, królewna tebańska, córka Kadmosa i Harmonii, była matką Dionizosa. Upodobał ją sobie Zeus, lecz zazdrosna Hera (rzymska Junona) postanowiła pozbyć się konkurentki. Przybrawszy postać śmiertelniczki namówiła dziewczynę, aby wystawiła swojego kochanka na próbę i poprosiła go, żeby pojawił się przed nią w całej okazałości swojej boskiej postaci. Zeus w końcu się zgodził i ukazał się Semele z piorunem, ta rażona spłonęła. „Jest inny lżejszy piorun. Nie tak silnie pali, Bo mniej mu cyklopowie srogości dodali. Nazywają go drugim pociskiem niebianie. Wziąwszy go Jowisz schodzi w Semeli mieszkanie, Lecz boskich ogniów ziemskie znieść nie mogło ciało. I tak łoże miłości jej stosem się stało”. (Owidiusz 1995a, III, 315‒320) Królewna nosiła dziecko Zeusa, który uratował przedwcześnie wydany na świat płód i zaszył go sobie w udzie. Gdy Dionizos dorósł wyprowadził swoją matkę z Hadesu i zabrał na Olimp, jako boginię Thyone.
Kompozycja na rycinie ukazuje Zeusa zstępującego do pałacu Semele, towarzyszy mu orzeł – atrybut boga. W tle pioruny rozdzierają niebo, a nieszczęsna Semele płonie w łożu, nad którym spokojnie i z uśmiechem unosi się amorek z łukiem i strzałami. Scena na ilustracji sprawia wrażenie statycznej, pozbawionej napięcia i większych emocji, wyraźnie najważniejszym akcentem zdaje się być pierwszoplanowy akt Semele. [Zob. M. Biłozór-Salwa [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 44, s. 120.]
