Satyr grający na flecie
- datowanie
- ok. 1620-1621
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- drewno dębowe
- wymiary
- 64,0 x 49,0 cm
- data dodania do kolekcji
- 1776
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Galeria Obrazów, parter
- miejsce powstania
- Antwerpia (Belgia)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 853
Obraz pochodzi z kolekcji Augusta Sułkowskiego w Rydzynie; jest to jeden z dziewięciu, jak dotąd, zidentyfikowanych obrazów nabytych z tych zbiorów przez monarchę, najpewniej przed 1776 (zob. nr kat. 127). W katalogach galerii Stanisława Augusta odnotowywany był jako dzieło szkoły Rubensa i wyceniony nisko, na 30 dukatów. […]
Za dzieło Jordaensa jako pierwszy uznał obraz Ksawery Kaniewski w rękopiśmiennym katalogu obrazów z pałacu w Łazienkach z 1851. […]
Obraz prezentuje znakomitą klasę: malowany szkicowo, spontanicznymi, szybkimi pociągnięciami pędzla, odznacza się żywą, pogodną kolorystyką oraz wyrazistym światłocieniem, który wydobywa plastykę pobrużdżonej twarzy satyra i jego skąpanej w złocistym słońcu postaci. […]
Artysta kilkakrotnie podejmował temat grającego na flecie satyra czy może fauna. Jak zauważył d’Hulst, w przypadku tego typu przedstawień, pozbawionych narracyjnego kontekstu, trudno powiedzieć, z którym mitologicznym bóstwem mamy do czynienia: satyrem, faunem, sylenem czy może Panem […].
Temat obrazu zanalizowała Hanna Benesz w katalogu wystawy poświęconej przedstawieniom muzyki w sztuce europejskiej (Zob. H. Benesz, w: Usłyszeć obraz. Muzyka w sztuce europejskiej od XV do początku XX wieku, kat, wyst., Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2007, kat. nr 78, s. 312; por. taż w: Treasures of a Polish King. Stanislaus Augustus as Patron and Collector, kat. wyst., London, Dulwich Picture Gallery, 1992.) Satyr, towarzysz Dionizosa, jest bóstwem kojarzonym z idylliczną, niezepsutą naturą, ale także z nieokiełznaniem, namiętnościami. Flet, na którym gra (aulos), to instrument pasterzy, a zatem także faunów i satyrów. Muzyka instrumentów dętych: pierwotna, prosta, przynależna światu dionizyjskiemu, przeciwstawiana była muzyce przynależnej światu apollińskiemu – stawianej wyżej, bo metrycznej, uczonej, muzyce instrumentów strunowych […]. [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 52, s. 201–203.]
