Podczas ostatniego wykładu z cyklu "Czy mogła się uratować? Rzeczpospolita w XVIII wieku" omówione zostaną procesy naprawcze państwa i społeczeństwa, których kulminacja przypadła na okres panowania Stanisława Augusta.

Ks. Stanisław Konarski pomógł zrozumieć, że "złota wolność" oznacza możność pozytywnego działania jednostki w duchu odpowiedzialności za państwo, nie zaś swobodę pa­raliżowania jego rozwoju (nieszczęsne liberum veto). Z czasem zaczęto się trosz­czyć, by obok szlachty współodpowiedzialnymi za kraj mogli poczuć się mieszcza­nie i chłopi. Reforma szkolnictwa zaowocowała poszerzeniem grona elit (przede wszystkim o szlachtę średnią), z których mogli rekrutować się mądrzy urzędnicy i dobrze wyszkoleni oficerowie (Szkoła Kadecka).

Tak oto droga "odrodzenia" wio­dła od reformatora w sutannie (Konarski) do Konstytucji 3 Maja i wysiłku w jej obronie. Mimo przerwania tych działań przez sąsiednie potęgi, i upadku państwa, sto kilkadziesiąt lat później ten dorobek współtworzył odbudowaną polską państwowość.

Dr hab. Paweł Zając OMI - adiunkt w Zakładzie Historii Kościoła Wydziału Teo­logicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz członek Pol­skiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym. W 2013 r. opublikował pierwszy tom korespondencji Giovanniego Andrei Archettiego, nuncjusza w Rze­czypospolitej w latach 1776-1784 (seria wydawnicza Acta Nuntiaturae Polonae). Kolejne tomy są w przygotowaniu. W artykułach i wystąpieniach towarzyszących pracy edytorskiej podejmował szczegółowe kwestie związane z okresem nuncjatury Archettiego, a także zagadnienia związane z losami kardynałów Tommaso Anti­ciego oraz Archettiego po wybuchu rewolucji francuskiej. Najnowszy realizowany projekt badawczy dotyczy procesu wytoczonego przed Kongregacją Świętego Ofi­cjum ks. Stanisławowi Konarskiemu i jego książce pt. O religii poczciwych ludzi.

CYKL WYKŁADÓW "CZY MOGŁA SIĘ URATOWAĆ? RZECZPOSPOLITA W XVIII WIEKU"