W Łazienkach Królewskich można oglądać arcydzieło "Ariadna opuszczona przez Tezeusza" pędzla Angeliki Kauffmann, jednej z najwybitniejszych malarek XVIII w. Płótno pochodzi z Galerii Obrazów Dawnych Mistrzów w Dreźnie, gdzie znajduje się jedna z największych kolekcji malarstwa europejskiego na świecie.
"Ariadna opuszczona przez Tezeusza" prezentowana jest na wystawie jednego obrazu dzięki współpracy Muzeum Łazienki Królewskie z Ambasadą Republiki Federalnej Niemiec oraz Państwowymi Zbiorami Sztuki w Dreźnie (Staatliche Kunstsammlungen Dresden).
XVIII-wieczne arcydzieło można oglądać w Galerii Obrazów w Pałacu na Wyspie. Zostało wyeksponowane obok innego płótna Angeliki Kauffmann - "Portretu księżnej Giuliany Pubblicola Santacroce" z Królewskiej Kolekcji Obrazów Stanisława Augusta. Oba dzieła tworzą znakomity dwugłos na temat roli kobiet w sztuce - artystki i osób portretowanych.
Opuszczona Ariadna
Płótno "Ariadna opuszczona przez Tezeusza", należące do kolekcji Państwowych Zbiorów Sztuki w Dreźnie, a na co dzień eksponowane w Galerii Obrazów Dawnych Mistrzów (Gemäldegalerie Alte Meister), przedstawia postać mitologicznej Ariadny. Była ona córką króla Krety, która zakochana w Tezeuszu, pomogła Ateńczykowi, korzystając z kłębka wełny, opuścić labirynt Minotaura. Tezeusz, mimo że obiecał Ariadnie małżeństwo, porzucił ją i udał się w drogę powrotną do Aten.
Angelika Kauffmann przedstawiła w swoim obrazie moment, w którym Ariadna budzi się i zrozpaczona zauważa zdradę ukochanego. Córka króla Krety siedzi na skalistym brzegu i patrzy na otwarte morze, gdzie statek Tezeusza żegluje w dal. Kobieta ma na sobie białą halkę, przykrytą pozłacaną zieloną peleryną, zaś jej nogi przykrywa czerwony materiał. Włosy ma związane białą chustą i splecione, jednak niektóre kosmyki powiewają na wietrze. Odsłonięta pierś i patetycznie uniesione ręce podkreślają dogłębne poruszenie. Nawet Amor jest bezradny, odłożył łuk u swych stóp i ociera dłońmi załzawione oczy.
Szwajcarska artystka zobrazowała dramatyczne wydarzenie mocnymi pociągnięciami pędzla oraz przełamaną powierzchnią kolorów. Rozwiane włosy i impulsywnie wyciągnięte ramiona są środkiem wyrazu, za pomocą którego - podobnie jak w innych swoich dziełach - przedstawiła najwyższe emocjonalne wzburzenie. Do antykizujących form nawiązuje profil Ariadny, który przypomina rzymską kameę (powstaje postać zredukowana do gestów i wyrazu twarzy).
Angelika Kauffmann uwieczniła najbardziej pozbawiony nadziei moment mitologicznej opowieści - uchwyciła rozpacz kobiety, której bólu nic i nikt nie może złagodzić. Kochająca, ale opuszczona Ariadna jawi się jako ofiara silnych uczuć, staje się oskarżycielskim symbolem braku człowieczeństwa. Wiele dzieł, w których szwajcarska artystka podejmuje tematykę kobiecego smutku i opuszczenia - np. przedstawienia Penelopy, Kalipso lub "obłąkanej Marii" (w pracy zainspirowanej, "Podróżą sentymentalną", Laurence’a Sterne’a) - może być odczytanych jako zachęta do uporania się ze swoim bólem.
Portret opuszczonej Ariadny został namalowany w Anglii, gdzie Angelika Kauffmann mieszkała w latach 1766-1781 i cieszyła się międzynarodowym uznaniem.
Powracający motyw
Wiele dzieł szwajcarskiej artystki nawiązuje do mitu o Ariadnie. Być może przyczyną fascynacji tym motywem były malowidła ścienne we włoskim Herkulanum koło Neapolu, odkryte w XVIII w. i opublikowane w dziele "Le pitture antiche d’Ercolano". Angelika Kauffmann miała w swojej bibliotece księgi dokumentujące znaleziska z Herkulanum. Drugi tom "Le pitture antiche d’Ercolano" zawierał rycinę przedstawiającą półnagą Ariadnę z podniesioną ręką, spoglądającą za uciekającym Tezeuszem, który na statku podnosi żagle. Na innej rycinie Ariadna została ukazana w podobny sposób, tyle że towarzyszą jej płaczące putto i kobieta, która wskazuje na odpływający statek z Tezeuszem.
Pierwszy namalowany przez artystkę obraz poświęcony Ariadnie powstał w 1764 r. w Rzymie i nosił tytuł "Bachus odkrywa Ariadnę opuszczoną przez Tezeusza na Naksos". Dzieło, znajdujące się dziś w austriackiej Bregencji, nie kładzie nacisku na smutek opuszczonej kobiety, lecz na kiełkującą nadzieję, którą widać w spojrzeniu przyszłej pary zakochanych, Bachusa i Ariadny. W 1774 r. malarka ukończyła drugie ujęcie motywu porzuconej Ariadny, które pokazała na wystawie w londyńskiej Royal Academy of Arts (dzisiaj praca ta znajduje się w zbiorach Museum of Fine Arts w Houston). Obraz ów ukazuje samotną Ariadnę, która opłakuje znikającego Tezeusza. W 1794 r. Kauffmann podjęła ten temat po raz kolejny - w prezentowanym do dziś w brytyjskiej posiadłości Attingham Park malowidle połączyła opłakującą postać znaną z pracy z 1774 r. z obiecującymi miłość Bachusem i Amorem.
Honorowy patronat nad wystawą obrazu "Ariadna opuszczona przez Tezeusza" objęła Ambasada Republiki Federalnej Niemiec.
Zwierzyniec
Prace studentów Wydziału Rzeźby ASP
Ermitaż Przeczytaj cały wpisSztuka dobrego myślenia. Dziedzictwo Stanisława Herakliusza Lubomirskiego
Pałac na Wyspie, Podchorążówka Przeczytaj cały wpisKonstytucja 3 maja
Pałac na Wyspie Przeczytaj cały wpis