Perseusz i Andromeda
- inne tytuły
- Persée délivre Andromede
- datowanie
- 1767-1771
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 22,9 x 16,9 [płyta: 22,1 x 14,7; kompozycja: 13,0 x 8,7] cm
- lokalizacja
- Magazyn
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: Ch. Eisen del.; po prawej: N. Le Mire Sculp.; pośrodku: Persée délivre Andromede.; w prawym górnym rogu piórem w tonie brązowym: 56
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 290
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767–1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie II (Livre IV. Fable VIII. Pl. 56).
Jednym z ważniejszych wątków w micie o bohaterskim Perseuszu była opowieść o jego miłości do Andromedy. Młodzieniec pokonawszy niebezpieczną Gorgonę Meduzę, której wzrok potrafił przemienić w kamień, udał się w powrotną drogę do domu. Podczas podróży, gdy odpoczywał nad brzegiem morza, usłyszał kobiecy płacz. Była to Andromeda, córka króla Kefeusa (Cefeusa, Cepheus) i Kasjopei, piękna etiopska królewna, przykuta do skały, która za radą wyroczni miała zostać złożona w ofierze potworowi, pustoszącemu kraj z rozkazu Posejdona (rzymski Neptunus ‒ Neptun). Bóg mórz ukarał w ten sposób matkę Andromedy, która pyszniła się tym, że jest piękniejsza od Nereid, morskich nimf. Młody heros po zaciekłej walce z potworem, uwolnił Andromedę, za co zyskał zgodę ojca dziewczyny na jej poślubienie.
Eisen zdecydował się na ułożenie sceny w sposób typowy dla licznych przedstawień tego tematu. Rysownik zastosował wertykalny podział kompozycji tak, aby z jednej strony ukazać postać nagiej Andromedy przykutej do skały, a z drugiej Perseusza, opadającego z góry na morskiego potwora. W ten sposób, rezygnując z przedstawiania Perseusza na Pegazie, namalował scenę Paolo Veronese (1528–1588) w słynnym obrazie z 1584 roku. Jeszcze bliższy kompozycyjnie, szczególnie w sposobie ukazania i umiejscowieniu potwora morskiego jest obraz François Lemoine’a (ok. 1688–1737) z roku 1728, rozpowszechniony przez rycinę autorstwa Laurenta Cars’a (1699–1771).
[Zob. M. Biłozór-Salwa, w: „Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka”, kat. wyst., Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 56, s. 150.]
