Najstarsze drzewa Łazienek Królewskich

Drzewa w łazienkowskich ogrodach.
Dęby szypułkowe, fot. Paweł Czarnecki

Jesion wyniosły, który rośnie w Ogrodzie Romantycznym w pobliżu Stawu Belwederskiego, to prawdopodobnie najstarsze drzewo w Łazienkach Królewskich. Jego wiek szacowany jest na ponad 200 lat. Równie sędziwe są modrzewie europejskie i dęby szypułkowe.

W ogrodach Łazienek Królewskich dominują drzewa liściaste. Ustąpiły im miejsca gatunki iglaste, które gorzej tolerują zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego czy zaburzenia hydrologiczne.

Trzy z pięciu najstarszych okazów w łazienkowskich ogrodach to drzewa liściaste. Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o wysokości 36 metrów i 420-centymetrowym obwodzie, który rośnie w Ogrodzie Romantycznym w pobliżu Stawu Belwederskiego, ma ok. 220 lat i prawdopodobnie pochodzi z pierwszych historycznych nasadzeń. Drzewo weszło w fazę rozwoju określaną jako senilna (starcza), o czym świadczy przerzedzona korona i ubytki wgłębne u nasady pnia.

Równie wiekowe są modrzewie europejskie (Larix decidua), rosnące w okolicach Wodozbioru i u podnóża skarpy. Ich wiek szacowany jest na ok. 200 lat (o sadzeniu "modrzewin" wspominano już w XVIII-wiecznych księgach ogrodniczych). Modrzewie europejskie jako jedyne rodzime gatunki iglaste zrzucają na zimę igły, a balsamiczna żywica sprawia, że ich drewno jest wyjątkowo cenne.

Od blisko dwóch stuleci w Ogrodzie Romantycznym rosną też dwa egzemplarze dębu szypułkowego. Mają 450-centymetrowe obwody i 28 metrów wysokości. Oba są cennymi pomnikami przyrody.

Jesion wyniosły, fot. Paweł Czarnecki
Modrzewie europejskie, fot. Paweł Czarnecki

Imponujące rozmiary

Topola biała (Populus alba) znajdująca się po północnej stronie Nowej Oranżerii, choć nie jest najstarsza, może się poszczycić największym obwodem wśród wszystkich drzew w łazienkowskich ogrodach. Wynosi on aż 730 centymetrów. Korona drzewa jest rozłożysta i nieregularna. Zabezpieczano ją już w latach 50. XX w., stosując półobejmy, zaś w latach 80. dodatkowo wzmocnioną ją bezinwazyjnymi wiązaniami dynamicznymi. 

Imponujące rozmiary ma też wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), rosnący w grupie drzew przy podjeździe do Pałacu Myślewickiego. Jego pień - na wysokości ok. 15 metrów - rozgałęzia się na trzy konary. Kilka znajdujących się w nim dziupli świadczy o zaawansowanym wypróchnieniu i podeszłym wieku drzewa.

Ponadprzeciętne parametry dendrometryczne (obwód - ok. 300 cm, wysokość - do 32 m) posiadają również klony jawory (Acer pseudoplatanus), które rośną na skarpie wschodniej pod Świątynią Sybilli, w towarzystwie grupy świerków serbskich. To rodzimy gatunek lasotwórczy, który charakteryzuje się łuskowatą, odstającą i wielobarwną korą.

Barwne kompozycje

Drzewa z łazienkowskich ogrodów, te mniej sędziwe, rosą w ciekawych kompozycjach. Topola berlińska, odmiana carska (Populus xberolinensis 'Petrowskiana'), zajmuje środkowy pas trawnika gazonowego na Promenadzie Królewskiej. Okazałe drzewo jest pozostałością przedwojennego obsadzenia tej części Ogrodu Królewskiego.

W Ogrodzie Romantycznym warto zwrócić uwagę na buk zwyczajny (Fagus sylvatica), zwłaszcza jesienią, kiedy liście drzewa zmieniają barwę na intensywnie żółtą, a także na miłorząb japoński (Ginkgo biloba), gatunek obcego pochodzenia, który na trwałe wpisał się w krajobraz Łazienek Królewskich. Malowniczość drzewa podkreśla sąsiadująca z nim grupa ciemnych drzew iglastych oraz owocujący w okresie jesieni jarząb pospolity.

Piękną kompozycję z Pałacem na Wyspie tworzy buk zwyczajny, odmiana purpurowa (Fagus sylvatica 'Atropunicea'). Sędziwe drzewo osiągnęło majestatyczne wymiary i szeroki, kulisty pokrój. Barwa  liści - wyraźna, czerwona - utrzymuje się prawie przez cały sezon wegetacyjny.

Malownicze szpalery wzdłuż obu brzegów Stawu Północnego (patrząc z Mostu Królewskiego na Pałac na Wyspie i odwrotnie) tworzy kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum). Gatunek ten posadzony został w łazienkowskich ogrodach po II wojnie światowej, w nawiązaniu do Pomnika Jana III Sobieskiego, ustawionego na Moście Królewskim za czasów króla Stanisława Augusta. Udział kasztanowca białego w łazienkowskim drzewostanie jest duży i prawdopodobnie historycznie związany z postacią króla Jana III Sobieskiego, któremu przypisuje się przywiezienie tego gatunku do Polski.

Ogród Modernistyczny w części naturalistycznej zdobią świerki serbskie (Picea omorika). Drzewa o wąsko stożkowatym pokroju i ciemnej barwie są znakomitym tłem dla kwitnących jabłoni, grusz oraz śliw.

Buk zwyczajny, fot. Paweł Czarnecki
Miłorząb japoński, fot. Paweł Czarnecki
Kasztanowiec biały, fot. Paweł Czarnecki
Wiąz szypułkowy, fot. Paweł Czarnecki
Świerk serbski, fot. Paweł Czarnecki