Animalistyczne rzeźby i rysunki Domicelli Bożekowskiej odzwierciedlają fascynację naturą, talent i doskonały warsztat. Dzieła wybitnej artystki będzie można oglądać na wystawie czasowej w Koszarach Kantonistów, która stanowi pierwszy od lat tak reprezentatywny pokaz jej prac. 

Domicella Bożekowska, rzeźbiarka, rysowniczka, autorka filmów, niemal całe swoje twórcze życie poświęciła wnikliwym studiom nad zachowaniami zwierząt. Była ich czułą i uważną obserwatorką. Szkicowała i rzeźbiła, tworząc subtelne przedstawienia, w których ujawniała się natura zwierzęcia: zwyczaje, sposoby poruszania się i komunikacji. 

Dziś, w kontekście dyskusji o prawach zwierząt i destrukcyjnym wpływie cywilizacji na ekosystemy - toczących się także na polu sztuki - jej prace wydają się wyjątkowo aktualne. Tym trudniej uwierzyć, że w drugiej połowie XX wieku tematyka animalistyczna w sztuce polskiej nie cieszyła się zainteresowaniem ani wśród artystów, ani wśród odbiorców. W tamtym czasie decyzja, by w twórczości zająć się niemal wyłącznie zwierzętami, mogła uchodzić za śmiały gest. Wiązała się bowiem z ograniczonymi możliwościami wystawiania prac, gdyż temat pozostawał poza głównym nurtem sztuki. To tłumaczy, dlaczego o Bożekowskiej było dotąd cicho. Teraz jednak jej sztuka jest na nowo odkrywana i doceniana.

"Miasto zwierząt" - co zobaczymy na wystawie?

Wystawa "Miasto zwierząt. Domicella Bożekowska" to zaproszenie do świata artystki, w którym połączyły się fascynacja naturą, talent i doskonały warsztat. Prezentowany wybór rzeźb i rysunków jest dowodem wrażliwości i wyjątkowego daru obserwacji. W dziełach Bożekowskiej można dostrzec dociekliwość godną przyrodnika. Artystka świadomie zrezygnowała z realizmu na rzecz uproszczonych, syntetycznych form, obecnych także w polskiej rzeźbie lat 50. i 60. XX wieku. Stworzone przez nią wizerunki zwierząt są świadectwem znakomitej wiedzy anatomicznej. Uderza precyzja odzwierciedlenia ich charakterystycznych zachowań oraz minimalizm przedstawienia. Bożekowska potrafiła celnie uchwycić zarówno ruch, jak i statyczną pozę obserwowanego zwierzęcia. Tworzyła wizerunki wielu gatunków zwierząt: bawoła, słonia, lisa, konia, jelenia czy tygrysa. Przedmiotem jej szczególnej fascynacji były jednak wilki. Niektóre z portretowanych zwierząt, jak Fuga, pół wilczyca pół pies, mangusta Kitu czy fretka Pandulek, należały do rodziny artystki.

Bożekowska często tworzyła też prace z myślą o ich prezentacji w konkretnych przestrzeniach - ogrodach, parkach czy na skwerach. Jedną z takich rzeźba jest "Dzik", powstały w latach 60. lub 70. XX wieku, którego na co dzień można oglądać w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym im. Antoniny i Jana Żabińskich w Warszawie. Praca zostanie pokazana nieopodal wejścia do budynku, w którym znajdzie się wystawa.

Częścią ekspozycji będzie też dokumentacja fotograficzna twórczości artystki, pochodząca z jej prywatnego archiwum, a także trzy dłuta, którymi posługiwała się podczas swojej kariery.

Wystawa w Muzeum Łazienki Królewskie stanowi pierwszy od lat tak reprezentatywny pokaz dzieł Bożekowskiej, uwzględniający prace z różnych okresów, których zestawienia zostały pomyślane w taki sposób, by jak najlepiej unaocznić sposób traktowania zwierzęcego modela.

Kuratorką ekspozycji jest Kalina Cukrowska, współkuratorką i koordynatorką - Anna Szary.

Godziny otwarcia, wstęp na wystawę

Wystawę będzie można oglądać od wtorku do środy w godz. 9.00-16.00, od czwartku do soboty w godz. 10.00-18.00 oraz w niedzielę w godz. 10.00-16.00. Ostatnie wejście odbywa się 30 minut przed zamknięciem ekspozycji. Wstęp w ramach biletu do Koszar Kantonistów: 30 zł - bilet normalny, 15 zł - ulgowy, 1 zł - dzieci od lat 7 i młodzież do 26. roku życia; w piątki bezpłatny.

Domicella Bożekowska (1927-2019) - umiejętności rzeźbiarskie zdobywała w szkole technik drzewnych w Jeleniej Górze, dokąd wraz z rodziną wyjechała po wojnie, gdyż ich mieszkanie nie przetrwało powstania, a jej ojciec znalazł w tym mieście pracę. Rozwijała je następnie w krakowskiej, a później w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowniach prof. Tadeusza Breyera i prof. Mariana Wnuka. Po uzyskaniu dyplomu z rzeźby w 1953 r. przez dwa lata studiowała weterynarię w warszawskiej
Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, a następnie samodzielnie uczyła się botaniki i ekologii. W 1967 r. poznała rzeźbiarza i architekta Andrzeja Goryńskiego, przyszłego męża oraz współautora kilku artystycznych projektów. Łączyło ich nie tylko życie osobiste, lecz także wspólne pasje - sztuka, obserwacja zwierząt i troska o środowisko naturalne. W latach 70. Bożekowska miała kilka ważnych wystaw w galeriach należących do Związku Polskich Artystów Plastyków w Warszawie. "Rzeźba w ogrodzie" (1970) była prezentowana na zielonym dziedzińcu galerii, "Fuga" (1971) dotyczyła relacji międzygatunkowych i emocjonalnej więzi człowieka ze zwierzęciem. Wystawę "Szanuj zieleń" (1972), będącą głosem sprzeciwu wobec degradacji środowiska i uprzedmiotowienia natury, przygotowała razem z partnerem. Także wspólnie z nim opracowała ekspozycję "Wróg publiczny nr 1" (1978). Był to manifest artystyczny w obronie polskich wilków, którym wówczas groziło wymarcie. Na początku lat 80. Bożekowska i Goryński wyemigrowali do Niemiec, od lat 90. dzielili życie między Darmstadt a Warszawę. Prace artystki były prezentowane na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce i za granicą, m.in. w Warszawie, Wiedniu, Berlinie, Pradze, Sofii, Katmandu, New Delhi i Kolonii.