Związki Wolfganga Amadeusza Mozarta z masonerią to temat wykładu inaugurującego dwa nowe cykle wykładowe w Łazienkach Królewskich. Jeden z nich poświęcony będzie mrocznym sprawom Oświecenia, drugi - muzyce XVIII w.
W ostatnich dekadach wzmogły się badania nad związkami Mozarta z masonerią, nad jego "spiritualité maçonnique". Powiązania te odnosi się nie tylko do okresu wiedeńskiego, kiedy kompozytor został członkiem loży (1784), ale też do jego dzieciństwa i młodości, spędzonych w Salzburgu. Za pierwszy kontakt Mozarta z masonerią uznaje się napisanie przez kompozytora muzyki do wiersza masona Johanna Petera Uza. Był to utwór An die Freude - Do radości (KV 53, wyd. 1768). Następnie z inspiracji masonów powstała Bastien und Bastienne, O heiliges Band - Bastien i Bastienne, Święty związek (KV 148) czy muzyka do Thamos, König in Agypten - Thamos, król Egiptu (KV 345).
Atmosfera epoki racjonalizmu, swoboda intelektualna Wiednia, próba wyzwolenia się Mozarta z więzów mecenatu Kościoła, a także symbolika "tajemnej" loży, przyciągnęły kompozytora do masonerii. Artysta stworzył nawet projekt "La grotte", niestety zaginiony, w którym opowiedział się również za przynależnością kobiet do lóż.
Był jeszcze inny, bardziej przyziemny aspekt uczestnictwa kompozytora w "sztuce królewskiej". Wypróbowaną w czasach Mozarta drogą, która wiodła utalentowanego plebejusza na salony, była sztuka. Jednak legitymacja tego rodzaju - oczywista w Paryżu - nie zawsze uznawana była w konserwatywnym Wiedniu. Wielokrotnie dawano odczuć Mozartowi, że talent osobisty, wdzięk i popularność nie wystarczą, by mógł być traktowany na równi z możnymi tego świata. W tej sytuacji akces artysty do wolnomularstwa nie był sprawą przypadku czy - jak to się nieraz zdarzało - zwykłego snobizmu. Wolnomularskie idee i zasady braterstwa ludzi różnych stanów musiały być mu szczególnie bliskie. Lożowe braterstwo, które przekładało się na towarzyską pozycję Mozarta w świecie "profanskim", dawało mu poczucie równości z osobami decydującymi o jego losie i muzycznej karierze.
Po wykładzie odbędzie się krótki koncert, w którego programie znajdą się fragmenty "Czarodziejskiego fletu" Mozarta, w fortepianowej aranżacji na cztery ręce Alexandra von Zemlinsky’ego. Wykonawcy: Marek Bracha i Grzegorz Skrobiński (fortepian).
Irena Poniatowska - prof. dr hab., w latach 1965-2003 związana była z Instytutem Muzykologii UW. W latach 1975-1990 stała na czele Rady Naukowej Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, w którym w latach 1986-1991 pełniła również funkcję wiceprezesa. Od 1988 do 2014 r. przewodniczyła Kongresom "Musica Antiqua Europae Orientalis" w Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy, a w 1999 r. - II Kongresowi Chopinowskiemu. Od 2001 r. jest przewodniczącą Rady Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, od 2006 r. - Rady Festiwali Chopinowskich w Dusznikach. Zainteresowania naukowe prof. Poniatowskiej koncentrują się na historii muzyki fortepianowej i pianistyki, w tym chopinologii, na dziejach muzyki i kulturze muzycznej (przede wszystkim wieków XVIII i XIX) oraz na problematyce recepcji muzyki. Jest ona autorką ponad 300 prac, w tym książek Faktura fortepianowa Beethovena (Kraków-Warszawa 1972, 20132), Muzyka fortepianowa i pianistyka w wieku XIX (Warszawa 1991), W kręgu recepcji i rezonansu muzyki, Szkice chopinowskie (Warszawa 2008), Chopin 1810-2010. Człowiek i jego muzyka (Warszawa 2009), tomu Romantyzm, 1850-1900. Twórczość muzyczna (Warszawa 2010) w serii Historia Muzyki Polskiej (red. Stefan Sutkowski), Wdzięk afektu - teksty o tempie rubato (Warszawa 2017).
Tadeusz Cegielski - dr hab., profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, historyk, specjalizuje się w historii idei oraz dziejach kultury epoki nowożytnej i XIX w. W latach 1974-2013 pracował w Instytucie Historycznym UW, od roku akademickiego 2013/14 zatrudniony jest w Instytucie Historii Sztuki UW. W latach 1993-1999 oraz 2008-2012 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Historycznego UW. Jest autorem podręczników szkolnych i programów nauczania w dziedzinie historii oraz ekspertem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Opublikował szereg monografii z zakresu dziejów nowożytnych powszechnych oraz Polski: Das alte Reich und die erste Teilung Polens 1768-1774 (Wiesbaden 1988), Rozbiory Polski 1772-1793-1795 (razem z Łukaszem Kądzielą, Warszawa 1990), w tym masonerii "Ordo ex Chao". Wolnomularstwo i światopoglądowe kryzysy XVII i XVIII wieku (Warszawa 1995), Księga Konstytucji 1723 roku i początki wolnomularstwa spekulatywnego w Anglii (Warszawa 2011). W latach 1992-2013 był wydawcą i redaktorem naczelnym czasopisma "Ars Regia. Rocznik poświęcony myśli i historii wolnomularstwa". Jest cenionym popularyzatorem wiedzy historycznej, autorem kilkuset artykułów, scenariuszy telewizyjnych, wywiadów, wykładów uniwersyteckich i publicznych w kraju oraz na świecie.
CYKL "MROCZNE SPRAWY OŚWIECENIA"
CYKL "RACJA SERCA I UMYSŁU. O MUZYCE XVIII STULECIA"
