Tezeusz zabijający Minotaura
- inne tytuły
- Thesée par le secours d’Ariane, tuë le Minotaure, et se delivre du labyrinthe
- datowanie
- 1769
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- montaż: 22,6 x 16,6 [płyta: 22,3 x 14,9; kompozycja: 13,0 x 8,2] cm
- lokalizacja
- Magazyn
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: J. M. Moreau le Jne del.; po prawej: N. Ponce Sculp. 1769.; pośrodku: Thesée par le secours d’Ariane, tuë le | Minotaure, et se delivre du labyrinthe.; odbitka wklejona w XVIII w., papierowy montaż, otoczona akwarelową, jasnozieloną obwódką, czarnymi tuszowymi liniami i naklejonym paskiem złota; w prawym górnym rogu piórem w tonie brązowym: LXXXIII.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 249
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie III (Livre VIII, Fable II. Pl. 83).
Na rycinie przedstawiono moment, w którym Tezeusz unosi rękę z mieczem, by zadać Minotaurowi śmiertelny cios. Stwór został ukazany jako byk z ludzkim tułowiem wyrastającym w miejscu łba. Przypomina przedstawienia centaurów – pół ludzi, pół koni. Bardziej popularnym ujęciem ikonograficznym Minotaura była postać męska z głową byka, często spotykana w greckim malarstwie wazowym.
Minotaur – pół człowiek, pół byk – narodził się ze związku Pazyfae (Pasifae), żony rządzącego Kretą Minosa ze świętym bykiem, zesłanym władcy przez Posejdona (rzymski Neptunus ‒ Neptun). Król wbrew swojej obietnicy nie złożył zwierzęcia w ofierze bogu, który za karę spowodował, że Pazyfae zapałała miłością do byka. Minos, zdjęty wstydem i przerażeniem w związku z narodzinami potwora, postanowił zamknąć go w labiryncie – pałacu o korytarzach tak krętych, że tylko jego twórca, Dedal, potrafił odnaleźć z niego wyjście. Co dziewięć lat, tj. przed zakończeniem Wielkiego Roku, dawał Minotaurowi na pożarcie siedem dziewcząt i siedmiu chłopców. Była to danina, jaką ateńczycy musieli płacić za śmierć Androgeosa, syna Minosa, który stracił życie w zasadzce zastawionej nań przez Ajgeusa, władcę Aten. Gdy zbliżał się czas trzeciej ofiary, syn Ajgeusa, Tezeusz, postanowił położyć kres cierpieniom swoich krajan i zgładzić „bykoczłeka”. Wybrał się na Kretę wraz z innymi wytypowanymi do pożarcia przez Minotaura. Dzięki nici otrzymanej od Ariadny, zakochanej w nim córki Minosa, przebył labirynt i zabił potwora.
[Zob. M. Laszczkowski, w: „Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka”, kat. wyst., Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 85, s. 228.]
