Portret Sir Charlesa Hanbury'ego Williamsa

Wśród obrazów galerii Stanisława Augusta portret sir Charlesa Hanbury’ego Williamsa zajmował szczególną pozycję i był jedynym obrazem w katalogu wycenionym na najwyższą sumę 600 dukatów (w 1793 tak samo wyceniono tylko dwa wielkie płótna Bacciarellego z Sali Salomona). Król miał do obrazu stosunek osobisty przede wszystkim ze względu na osobę portretowanego. Williams (1708–1759), pisarz, poeta i satyryk, poseł angielski w Dreźnie, Berlinie i Petersburgu, był protektorem i przyjacielem młodego Stanisława Antoniego Poniatowskiego. Poznali się w Berlinie w lipcu 1750, a Williams stał się mentorem i przewodnikiem wchodzącego w wielki świat nastoletniego wówczas Stanisława. W 1751 przyszły polski król był gościem Williamsa w Dreźnie, gdzie zapewne miał okazję podziwiać niemal ukończony portret przyjaciela w pracowni Antona Raphaela Mengsa. Obraz musiał zrobić na Stanisławie ogromne wrażenie, gdyż dokładnie trzydzieści lat później, w 1781, polecił polskiemu posłowi w Rzymie, Franciszkowi Bukatemu, odnalezienie go i odkupienie, jak się spodziewał, od spadkobierców Williamsa. Okazało się, że portret był w posiadaniu przyjaciela Williamsa, Richarda Rigby’ego, który zresztą w 1754 także zawarł znajomość z młodym Poniatowskim i który, powodowany dawnym sentymentem, zgodził się przekazać portret w darze Stanisławowi Augustowi, a ten odwdzięczył się przesłaniem własnego wizerunku […]. Wizerunek dotarł do Warszawy w 1782. [Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 72, s. 271–273.]