Wnętrze wartowni z trębaczem
- datowanie
- 1654
- rodzaj
- obraz
- technika
- olej
- materiał
- drewno dębowe
- wymiary
- 36,5 x 50,0 cm
- data dodania do kolekcji
- 1792
- lokalizacja
- Pałac na Wyspie - Gabinet Portretowy, parter
- sygnatury, napisy
- po lewej, u dołu, farbą olejną: A Palamedes.1654
- miejsce powstania
- Holandia (Europa)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 893
Obraz był własnością znanego kolekcjonera Nicolaasa Nieuhoffa (1733–1776) w Amsterdamie(zob. też nr kat. 111). Wystawiony na pośmiertnej aukcji jego kolekcji w 1777 […], do galerii Stanisława Augusta trafił po 1783, a przed1792[…].
Palamedes jako pierwszy w Delfcie zaczął malować przedstawienia wartowni – tzw. Cortegaerdjes czy Kortegaertges; wzorował się na artystach z Amsterdamu i Haarlemu, takich jak Pieter Codde, Willem Duyster czy Dirck Hals[…].
W przedstawieniach typu Cortegaerdje – choć miały to być przede wszystkim atrakcyjne dla widza, malownicze obrazy awanturniczego życia oderwanego od codziennej rutyny – można się również doszukiwać wątków dydaktycznych. Żołnierze […] pokazani w czasie odpoczynku, oddają się rozrywkom: grze w karty, paleniu, piciu wina […], a więc uciechom kojarzonym z moralną słabością.
W wartowniach Palamedesa pojawia się dodatkowo – kluczowa dla wymowy obrazu – postać kobiety karmiącej dziecko. Palamedes był jedynym malarzem, który umieszczał w tego typu przedstawieniach kobietę w roli matki, a nie osoby lekkich obyczajów; motyw ten uznać należy za inventio malarza […].
W XVII-wiecznych Niderlandach macierzyństwo uważane było za najwyższą z kobiecych cnót; w wartowniach Palamedesa archetypiczny przedstawiciel męskiego świata: żołnierz-wojownik zestawiony jest zatem z archetypem kobiecości, który uosabia karmiąca matka. Spotykają się tu również światy wojny i pokoju: wzywający do podjęcia żołnierskich obowiązków trębacz jest figurą Marsa, a niezważająca na niego, zajmująca się dzieckiem kobieta – figurą poskramiającej go Wenus.
[Zob. D. Juszczak, H. Małachowicz, Galeria obrazów Stanisława Augusta w Łazienkach Królewskich. Katalog, Łazienki Królewskie, Warszawa 2015, kat. nr 82, s. 305–307.]