Głaz Jastrzębowskiego

Zegar słoneczny znajdujący się na skarpie nad gmachem Starej Oranżerii. Umieszczono go na nierównej powierzchni granitowego głazu narzutowego. Monumentalny fragment skały przyniesiony przez lądolód znaleziono przy zakładaniu Ogrodu Botanicznego. To prawdopodobnie najstarszy, chroniony głaz narzutowy w Warszawie. 

Autorem zegara jest Wojciech Jastrzębowski (1799-1882), profesor Instytutu Agronomiczno-Leśnego na Marymoncie. W 1828 r. wyciął na powierzchni monolitu linie godzinne, dzienne i tak zwanego średniego czasu słonecznego. Umieścił w głazie żelazną wskazówkę z wypustkami, skierowaną w stronę osi świata. 

Zegar miał służyć nie tylko do wskazywania czasu. Pomagał też wyznaczyć położenie ciał niebieskich. Został wykonany za pomocą przyrządu wynalezionego przez profesora Jastrzębowskiego, zwanego gnomografem lub "kompasem polskim". Lokalizacja zegara jest związana z bliskością budynku Obserwatorium Astronomicznego. Założone w 1825 r., znajduje się na terenie dzisiejszego Ogrodu Botanicznego.

Wojciech Jastrzębowski (1799-1882)

W ogrodach łazienkowskich, na skarpie ponad gmachem Starej Oranżerii, znajduje się zegar słoneczny zwany Głazem Jastrzębowskiego. Jego autor, Wojciech Jastrzębowski, to przyrodnik i pedagog, pochodzący z ubogiej rodziny szlacheckiej.

Studiował na Uniwersytecie Warszawskim na Oddziale Budownictwa i Miernictwa, później na Wydziale Filozoficznym. W latach 1825-1829 pracował w gabinecie fizycznym uniwersytetu. Wtedy właśnie opracował i zbudował tzw. kompas polski, urządzenie służące do budowy zegarów słonecznych. Interesował się jednak przede wszystkim botaniką.

W 1830 r. brał udział w powstaniu listopadowym. W 1836 r. mianowany został profesorem botaniki, zoologii, mineralogii, fizyki oraz ogrodnictwa w Instytucie Agronomicznym na Marymoncie. Zmarł w 1882 r. w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim. 

przejdź do pełnej mapy