Zapraszamy do oglądania multimedialnej wystawy, odsłaniającej kulisy ratowania iluzjonistycznych fresków Franciszka Ecksteina w cerkwi garnizonowej śś. Apostołów Piotra i Pawła - dawnym kościele jezuitów we Lwowie.

Niezwykle żmudne i skomplikowane prace konserwatorskie w lwowskiej cerkwi prowadzone były przez dziewięć lat. Wykonywał je polsko-ukraińsko-włoski zespół pod kierunkiem dr. Pawła Bolińskiego z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Do końca 2021 r. konserwatorom udało się uratować ok. 1300 m2 mocno zasolonych, przemalowanych fresków na sklepieniu nawy głównej i przywrócić im pierwotny charakter barokowej polichromii.

- Pracowaliśmy w oparciu o metodę Ferroni Dini, wykorzystując ją do usuwania przemalówek i neutralizacji soli, nanowapno użyliśmy do konsolidacji warstwy malarskiej, zaś substancje błonotwórcze do odsalania i doczyszczania fresku. Są to tylko niektóre ze stosowanych przez nas rozwiązań - wyjaśnia dr Paweł Boliński.

Wystawa jest okazją do zapoznania się z niezwykłymi umiejętnościami konserwatorów dzieł sztuki i złożonym procesem ratowania zabytkowych malowideł. Zobaczyć można będzie wielkoformatowe wydruki fresków, pokazujące etapy sprzed, w trakcie i po konserwacji. Istotnym elementem ekspozycji jest film VR, dzięki któremu zwiedzający przeniosą się wirtualnie do świątyni we Lwowie.

Ekspozycja otwarta jest we wtorek i środę w godz. 10.00-16.00, w czwartek i piątek w godz. 10.00-18.00, w sobotę w godz. 12.00-20.00, w niedzielę w godz. 10.00-16.00. Oprowadzanie kuratorskie po wystawie odbędzie się 20 czerwca 2023 r. w godz. 15.00-16.00.

Historia lwowskiego kościoła jezuitów

Kościół pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła we Lwowie w Ukrainie zbudowany został w latach 1610-1635 według projektu Giacoma Briana. W XVIII w. do Lwowa przybył Franciszek Eckstein (1689-1741), freskant z Moraw, który wykonał na kolebkowym sklepieniu świątyni kompozycję malarską, poświęconą dwóm apostołom: św. Piotrowi i św. Pawłowi. Artysta zmarł w czasie realizacji prac. Ukończył je syn artysty, Sebastian Eckstein.

Na sklepieniu w prezbiterium, wśród obłoków i aniołów, przedstawiony został św. Paweł jako apostoł narodów. Poniżej głównej postaci apostoła, na zamykającej prezbiterium od zachodu konsze, ukazano w rozbudowanej, wielopostaciowej kompozycji alegorie czterech kontynentów, zgrupowanych wokół globu ziemskiego. Dekoracja nawy głównej, znajdująca się pomiędzy gurtami, w iluzjonistycznej rozbudowanej architektonicznej ramie, przedstawia trzy samodzielne kompozycje figuralne. Od strony prezbiterium ukazany został św. Piotr głoszący w świątyni Ewangelię, pośrodku, na tle nieba, Chrystus przekazujący św. Piotrowi klucze do Królestwa Niebieskiego, w otoczeniu adorujących aniołów i cnót teologicznych. Ostatnia scena to uzdrowienie chromego przez św. Piotra. Na sklepieniu nawy zachowała się również sygnatura autora Frantz. Egstein. Civis Brunensis. / Pictor. et Architect: Pinxit. Anno. Dni. 1740.

Kościół był remontowany w latach 20. i 30. ubiegłego stulecia. Następnie bardzo podupadł, częściowo na skutek zniszczeń w czasie II wojny światowej, częściowo z uwagi na brak opieki w czasach Związku Sowieckiego. Od 1959 r. mieścił się w nim magazyn lwowskiej biblioteki im. Wasyla Stefanyka, która przejęła m.in. zbiory Ossolineum. W 2011 r. kościół został przekazany Cerkwi greckokatolickiej jako cerkiew garnizonowa. Rok później, w 2012 r., pracownicy Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie rozpoczęli pod kierunkiem dr. Pawła Bolińskiego żmudny proces ratowania zabytku. Zorganizowano międzynarodowy, interdyscyplinarny zespół złożony z przedstawicieli kilku instytucji i niezależnych specjalistów z Polski, Ukrainy oraz Włoch. Prace przy sklepieniu nad prezbiterium zostały sfinansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego i miejscową parafię.

Wystawa "I otworzyło się niebo..." została objęta honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego oraz Ambasadora Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej Wasyla Zwarycza.

Kurator wystawy: dr Paweł Boliński
Autorzy opracowania graficznego: dr hab., prof. ASP Barbara Kowalewska, dr hab. Monika Rzepiejewska-Mroczek
Organizator wystawy: Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA
Współorganizator: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
Partnerzy: Województwo MAŁOPOLSKA, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Stowarzyszenie na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Kulturowego KON-TAKT, Kościół Garnizonowy Świętych Apostołów Piotra i Pawła we Lwowie
Patroni medialni: Polskie Radio S.A., Polskie Radio dla Zagranicy, Polskie Radio dla Ukrainy, Kurier Galicyjski, TVP Kultura