Zapraszamy na seminarium, podczas którego porozmawiamy o obrazach gwałtownej i nieokiełznanej natury, towarzyszących kluczowym zwrotom dramatycznym w dziełach Williama Szekspira. Odwołamy się do wybranych scen "Snu nocy letniej", "Juliusza Cezara", "Króla Leara", "Zimowej opowieści" i "Burzy". Spotkanie poprowadzi prof. Robert Piłat.  

KUP BILET

W szekspirowskich dramatach, zarówno w tragediach, np. "Król Lear", jak i w komediach, np. "Sen nocy letniej", obrazy przyrody pełnią funkcję donioślejszą niż tło czy otoczenie ludzkiego życia. Przyroda wchodzi jako pewna siła w obręb psychiki, tożsamości i motywacji bohaterów; dostarcza usprawiedliwienia lub przeciwnie, szokuje niezrozumiałością i okrucieństwem. Przyroda towarzyszy dramatycznym decyzjom, jak w scenie burzy w "Juliuszu Cezarze", wyraża ostateczną rozpacz w "Królu Learze", jest miejscem pożądań i konfliktów w "Śnie nocy letniej". Przyroda to również natura rzeczy i słowa te często pojawiają się jako wymienne. Wystan Hugh Auden w komentarzu do "Króla Leara" wyliczył sześć znaczeń słowa "natura": 1) wrodzona dyspozycja człowieka, coś bardziej pierwotnego niż charakter; 2) prawdziwa charakterystyka człowieka, wyróżniając go spośród innych bytów; 3) miejsce działania instynktów przeciwstawianych regułom społecznym czy moralnym; 4) pierwotność i prostota jako przeciwieństwo tego, co wymyślne i sztuczne; 5) spersonifikowana siła, intencjonalna moc, która ma nam coś do powiedzenia, jakąś prawdę o rzeczywistości; 6) czysto fizyczne istnienie, które stawia opór naszym życzeniom i intencjonalnemu życiu w ogóle.

W przyrodzie łączą się wzniosłość i groza, ukojenie i niepokój - z tym napięciem mierzyła się filozofia i sztuka ogrodnictwa, co szczególnie widać w idei XVIII-wiecznego angielskiego ogrodu. W czasie seminarium omówimy symbolikę przyrody, zaczynając od szekspirowskich przykładów, lecz ze świadomością, że jesteśmy w Łazienkach Królewskich, które powstały w epoce, kiedy wierzono w ujarzmienie przyrody i ludzkiej natury. Renesansowy i oświeceniowy obraz przyrody wydają się niezgodne, lecz jak wiemy, Szekspir był ulubionym pisarzem króla Stanisława Augusta. W naszej dyskusji nawiążemy do wybranych sztuk Szekspira, do kantowskiej idei wzniosłości wyłożonej w "Krytyce władzy sądzenia" oraz do książki niemieckiego filozofia Gernota Bohmego "Filozofia i estetyka przyrody".

Fragmenty z dramatów Szekspira przeczyta aktor Marcin Bartnikowski.

Czas trwania seminarium: 2 godziny. Każdy z uczestników otrzyma wydruki z fragmentami omawianych tekstów.

Marcin Bartnikowski - profesor i prorektor Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie; aktor, dramaturg i prezes fundacji Teatr Malabar Hotel. Założyciel Teatru Kompania Doomsday oraz Teatru Malabar Hotel w Warszawie (2009). Stworzył ponad 30 ról na scenach teatralnych Warszawy, Białegostoku i Gniezna. Brał udział w ok. 150 festiwalach na trzech kontynentach. Czterokrotny stypendysta MKiDN. Laureat ponad dwudziestu nagród teatralnych, w tym za rolę i najlepszy spektakl w Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (spektakl na podstawie autorskiego tekstu "Baldanders"), nagrody głównej festiwalu "Złamany Szlaban", kilku wyróżnień ZASP (za role i całokształt twórczości), licznych nagród za reżyserię, Nagrody Rektora Akademii Teatralnej, nagrody "Przystanek Młodzi" "Gazety Wyborczej".

Robert Piłat - emerytowany profesor filozofii w latach 1988-2011 związany z Instytutem Filozofii i Socjologii PAN (jako jego wicedyrektor w latach 2000-2004), oraz w latach 2011-2024 z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej UKSW. Autor m.in. książek "Umysł jako model świata", "Krzywda i zadośćuczynienie", "O istocie pojęć", "Aporie samowiedzy", "O rozsądku i jego szaleństwach" (Nagroda im. Józefa Tischnera 2020), "O pułapkach wiedzy", "Pojęcia i rozumienia świata", "Pochwała Rozalindy. Eseje szekspirowskie". Propagator dociekań filozoficznych z dziećmi; autor podręczników gimnazjalnych "Edukacja filozoficzna 1-3". Przez dwadzieścia lat autor cykli audycji poświęconych filozofii, literaturze i muzyce w Programie 2 Polskiego Radia, a w latach 2018-2019 serii telewizyjnej "Dziennik filozofia" w TVP Kultura. Publikuje systematycznie eseje na portalu Instytutu Mickiewicza Culture.pl. W zakresie filozofii teoretycznej zajmuje się teorią pojęć, podstawami samowiedzy i filozoficznymi aspektami teorii decyzji.