Pyram i Tysbe
- inne tytuły
- Thisbé prend l'épée encore fumante du sang de Pyrame, et s'en perce le sein
- datowanie
- 1767
- rodzaj
- grafika
- technika
- akwaforta, ruletka, rylec
- materiał
- papier żeberkowy
- wymiary
- 23,0 x 17,0 [płyta: 22,3 x 14,8; kompozycja: 13,2 x 8,7] cm
- sygnatury, napisy
- u dołu, pod kompozycją, po lewej: C. Monnet del.; po prawej: N.de Launay Sculp.1767; pośrodku: Thisbé prend l'Epée encore fumante du | Sang de Pyrame, et s'en perce le Sein.
- miejsce powstania
- Paryż (Francja)
- właściciel
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- identyfikator
- ŁKr 285
Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie II (Livre IV, Fable I. Pl. 49). Opisana przez Owidiusza w Metamorfozach tragiczna historia Pyrama i Tysbe, kochanków ze zwaśnionych rodów od czasów starożytnych była częstym motywem w sztukach plastycznych (była także inspircją do powstania utworów Williama Shakespeara m.in. Romeo i Julia, Sen Nocy Letniej). Zakochani wyróżniali się szczególną urodą. Bezpośrednie sąsiedztwo ich domów przyczyniło się do wielkiej, pielęgnowanej przez lata zażyłości, która nigdy nie doczekała się przychylności ze strony skłóconych rodziców. Gdy spragnieni spotkań kochankowie odkryli, że w ścianie łączącej ich domy znajduje się szczelina, zaczęli porozumiewać się przez nią, skarżyli się na swój los i rozpaczali z powodu fizycznej rozłąki. Aby chociaż przez chwilę zaspokoić pragnienie bliskości, para postanowiła spotkać się pod osłoną nocy przy grobie Ninusa.
Tysbe dotarła na wyznaczone miejsce jako pierwsza, jednak na widok nadchodzącej lwicy, zbroczonej krwią, schowała się w jaskini, gubiąc po drodze swój szal. Kierując się z powrotem w stronę lasu, żądna dalszych ofiar lwica rozerwała znalezioną po drodze szatę. Pyram, przybywszy na miejsce, odczytał ślady krwi i rozdarte odzienie ukochanej jednoznacznie: był pewien, że dziewczyna nie żyje i obwinił siebie za jej śmierć. Przynosząc podartą szatę pod drzewo, postanowił podzielić los ukochanej i popełnił samobójstwo. Gdy Tysbe, po wyjściu z ukrycia, zobaczyła martwe ciało ukochanego trzymającego jej szal, natychmiast odgadła powód jego śmierci i postanowiła złączyć się z nim na zawsze. Prezentowana scena przedstawia zrozpaczoną Tysbe, która patrzy na martwego kochanka i przebija sobie pierś, rzucając się na zakrwawiony miecz Pyrama. Jedynym świadkiem tragicznej sceny jest niemy grób Ninusa, który przypomina egipski obelisk, pokryty napisami i hieroglifami, z posągiem kobiecym ustawionym w narożu. Nad kochankami rozpostarła swoje gałęzie morwa, która uległa metamorfozie na skutek dramatycznego wydarzenia. Białe dotychczas owoce drzewa przejęły kolor krwi zakochanych i zmieniły się w ciemnoczerwone, stając się pamiątką tragicznej miłości. [Zob. M. Laszczkowski [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 48, s. 128.]
