• Kadmos i Harmonia przemieniający się w węże

Kadmos i Harmonia przemieniający się w węże

inne tytuły
Cadmus et Hermione se retirent dans l’Illyrie et sont méthamorphosés en Serpens
datowanie
1767-1771
rodzaj
grafika
technika
akwaforta, ruletka, rylec
materiał
papier żeberkowy
wymiary
23,1 x 17,4 [kompozycja w świetle montażu: 22,8 x 17,0; płyta: 22,0 x 14,4] cm cm
sygnatury, napisy
u dołu, pod kompozycją, po lewej: Ch. Eisen inv. et del.; po prawej: N. Le Mire Sc.; pośrodku: Cadmus et Hermione se retirent dans | l’Illyrie et sont méthamorphosés en Serpens.
miejsce powstania
Paryż (Francja)
właściciel
Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
identyfikator
ŁKr 289
Więcej parametrów obiektu

Rycina przygotowana do wydania Les Métamorphoses d’Ovide (1767‒1771). W edycji książkowej ilustracja umieszczona była w tomie II (Livre IV, Fable VI. Pl. 54). Gdy Kadmos oglądał pokonaną u źródła bestię, usłyszał głos, który okazał się złowróżebną przepowiednią: „Czego patrzysz na smoka przerażonem okiem Potomku Agenora, i ty będziesz smokiem” (Owidiusz 1825–1826, 99–100). Po odbyciu służby u Aresa Kadmos zasiadł na tronie tebańskim, rządził mądrze i sprawiedliwie. Poślubił Harmonię, córkę Aresa i Afrodyty, zaś we wspaniałym weselu wzięli udział wszyscy bogowie olimpijscy, którzy zasiedli na 12 złotych tronach. Małżonkowie doczekali się pięciorga dzieci: Polidora, Ino, Semele, Agaue i Autonoe, lecz ich potomstwo nie miało szczęśliwego życia. Semele spłonęła od pioruna Zeusa , Agaue zabiła własnego syna, Penteusa, Ino oszalała z rozpaczy rzuciła się z synkiem do morza, zaś wnuka, Akteona zagryzły własne psy (zob. Łkr 280). Znanych jest kilka wersji zakończenia tego mitu. Jedne źródła mówią, że po śmierci Zeus przeniósł małżonków przemienionych w węże na Pola Elizejskie, zgodnie z przepowiednią Dionizosa, wypowiedzianą po zabójstwie Penteusa. Kadmos i Harmonia mieli panować nad barbarzyńskimi plemionami (Enchelejcycy, Iliryjczycy ), które złupią wiele miast greckich i splądrują świątynię Apollina, za co zostaną ukarani przez Aresa, który ocali jedynie oboje małżonków, zmieniając ich w węże o nakrapianej niebiesko skórze. W Ilirii, gdzie panował Kadmus po abdykacji na rzecz swojego wnuka Penteusa, wybudował on miasto Butoe. Owidiusz w Metamorfozach opisał tragiczne losy potomstwa Kadmosa i Harmonii oraz ich przemianę, jako spełnienie się okrutnej przepowiedni (kary za zabicia syna Aresa).

Na rycinie, w górzystym krajobrazie piękna Harmonia, obejmowana przez Kadmosa, który przybrał już gadzią postać, na własne życzenie przemienia się w węża, a całe wydarzenie obserwują przerażeni towarzysze, ukazani na drugim planie. „Po mężą przemianie I mnie przemieńcie w smoka okrutni niebianie! Rzekła. On ssie jej usta, przy piersiach się wije, I w zwyczajnych uściskach obejmuje szyję. Przytomnych towarzyszy, trwoga zdjęła o nią, A gdy śliski grzbiet smoka jęła głaskać dłonią, I ona w smoka przeszła. Zmienieni w potwory, Razem z sobą w przyległe schronili się bory, Pomni dawnego rodu, dotąd w owej ziemi, Nienapastują ludzi, niestronią przed niemi” (Owidiusz 1825–1826, IV, 601–610). [Zob. J. Talbielrska [w:] Metamorfozy. Królewska kolekcja grafiki Stanisława Augusta, ryciny z kolekcji Stanisława Augusta i ze zbiorów Jana Kantego Szembeka, kat. wyst. Pałac na Wyspie Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Warszawa 2013, kat. nr 54, s. 144.]

Czytaj więcejPowoduje pokazanie lub ukrycie reszty tekstu